Όταν ο δ/ντής σύνταξης της εφημερίδας Monde Diplomatique
-η οποία διαβάζεται απ'όλες τις καθώς πρέπει ελίτ του κόσμου-
μιλά για την λαική επανάσταση, όπως στην συνέχεια,
τύφλα νάχει Aυγή, Ριζοσπάστης, Αριστερά, κλπ;
(Σημαντικό: στην επιλογή που ακολουθεί, εκτός από τους τίτλους, δεν πρόσθεσα ούτε λέξη..!)
Υπάρχουν κοινωνικές τάξεις?
Το 1988, ο πρόεδρος Μπους, ψάχνοντας για ένα ισχυρό επιχείρημα, κατηγόρησε τον αντίπαλό του από το Δημοκρατικό Κόμμα, τον Μάικλ Δουκάκη - έναν πλήρως ακίνδυνο τεχνοκράτη: «Θέλει να μας χωρίσει σε τάξεις. Αυτό είναι καλό για την Ευρώπη, αλλά εδώ είναι Αμερική».
Κοινωνικές τάξεις στην Αμερική! Καταλαβαίνει κανείς το μέγεθος μιας τέτοιας κατηγορίας.
Ο νυν ένοικος του Λευκού Οίκου έκρινε επείγον να κατευνάσει τη λαϊκή οργή: «Ενα από τα σημαντικότερα διδάγματα της κρίσης είναι ότι η οικονομία μας δεν λειτουργεί παρά μόνο εάν είμαστε όλοι μαζί. [...] Δεν γίνεται να βλέπουμε έναν δαίμονα σε κάθε επενδυτή ή σε κάθε επιχειρηματία που προσπαθεί να βγάλει κέρδος». Το είχαμε ήδη υποπτευθεί, ο Μπαράκ Ομπάμα δεν θα κάνει επανάσταση.
Τι είναι επανάσταση?
«Η επανάσταση είναι κατ' αρχάς ρήξη. Εκείνος που δεν αποδέχεται τη ρήξη με την καθεστηκυία τάξη, με την καπιταλιστική κοινωνία, δεν μπορεί να είναι μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος». Αυτά έλεγε ο Φρανσουά Μιτεράν το 1971.
Από τότε, οι όροι εγγραφής στο Σοσιαλιστικό Κόμμα έγιναν λιγότερο αυστηροί, μην αποκλείοντας τον γενικό διευθυντή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Ντομινίκ Στρος-Καν, ούτε τον γενικό διευθυντή του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, Πασκάλ Λαμί.
Ποιος έχει πρόβλημα με την βία?
Στα μάτια όσων δεν την εκτιμούν, το πρόβλημα με την επανάσταση δεν είναι τόσο η βία -ένα φαινόμενο λυπηρό μεν αλλά συνηθισμένο στην Ιστορία- αλλά η ανατροπή της κοινωνικής τάξης, πράγμα σπανιότερο, που επέρχεται με τον πόλεμο ανάμεσα στους κατέχοντες και στους προλετάριους..
Οι επαναστάσεις, ωστόσο, πάντα εγκαλούνταν για την ακραία βία στην οποία κατέληγαν. Για παράδειγμα, αναφέρεται με απαξίωση η σφαγή των ελβετών φρουρών κατά την κατάληψη των ανακτόρων του Κεραμεικού, τον Αύγουστο του 1792, ή η σφαγή της τσαρικής οικογένειας στο Αικατερίνμπουργκ, τον Ιούλιο του 1918, ή ακόμη η σφαγή των αξιωματικών του στρατού του Τσανγκ Κάι Σεκ μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους κινέζους κομμουνιστές, το 1949.
Τότε όμως δεν θα έπρεπε να κρύβουμε την πείνα του κόσμου, την ώρα που οι ευγενείς χόρευαν στις Βερσαλίες και οι ιερείς μάζευαν νέους φόρους. Ούτε τους εκατοντάδες ειρηνικούς διαδηλωτές, που σφαγιάστηκαν την «κόκκινη Κυριακή» του Ιανουαρίου του 1905, από τους στρατιώτες του Νικολάου Β'. Ούτε τους επαναστάτες της Καντόνας και της Σαγκάης που κάηκαν ζωντανοί, μέσα στα καζάνια των ατμομηχανών, το 1927. Για να μην αναφέρουμε την καθημερινή κοινωνική βία...
Πόσο ώριμες είναι οι συνθήκες?
«Αυτό που χαρακτηρίζει την επαναστατική συνείδηση είναι η πίστη ότι τα αιτήματα δεν μπορούν να ικανοποιηθούν παρά μόνο μέσω της αλλαγής των υπαρχόντων θεσμών και της εγκαθίδρυσης μιας διαφορετικής κοινωνικής οργάνωσης».
Η συνειδητοποίηση αυτή δεν έρχεται αυθόρμητα. Προηγείται πολιτική κινητοποίηση και διανοητικός αναβρασμός. Ακόμα περισσότερο, μια που γενικότερα -και είναι αυτό που συμβαίνει σήμερα- οι διεκδικήσεις των κοινωνικών κινημάτων είναι κατ' αρχάς αμυντικές.
Μόνο αφού η ανικανότητα των ηγετών να ικανοποιήσουν τις υποχρεώσεις που νομιμοποιούν τη θέση και τα προνόμιά τους γίνει ολοφάνερη, τίθεται μερικές φορές το ερώτημα -πέρα από τους κύκλους των πολιτικά στρατευμένων- αν «οι βασιλιάδες, οι καπιταλιστές, οι ιερείς, οι στρατηγοί, οι γραφειοκράτες έχουν κοινωνική χρησιμότητα». Μπορούμε, τότε, να μιλήσουμε για επανάσταση.
Η μετάβαση από το ένα στάδιο στο άλλο είναι δυνατόν να γίνει γρήγορα -δύο χρόνια κράτησε το 1789, μερικούς μήνες το 1917- ή να μη γίνει καθόλου.
Εδώ και δύο αιώνες σχεδόν, εκατομμύρια πολιτικά ή συνδικαλιστικά στρατευμένοι, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι εξέτασαν τις παραμέτρους που καθορίζουν το αποτέλεσμα: Η κυβερνώσα τάξη είναι διασπασμένη και με πεσμένο ηθικό; Είναι ο κατασταλτικός της μηχανισμός αλώβητος; Οι κοινωνικές τάξεις που επιθυμούν την αλλαγή είναι οργανωμένες και ικανές να συνεννοηθούν;
Του Serge Halimi
http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=2009-05-17&id=44243
από το ένθετο 7 της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας της 17/5/09
-η οποία διαβάζεται απ'όλες τις καθώς πρέπει ελίτ του κόσμου-
μιλά για την λαική επανάσταση, όπως στην συνέχεια,
τύφλα νάχει Aυγή, Ριζοσπάστης, Αριστερά, κλπ;
(Σημαντικό: στην επιλογή που ακολουθεί, εκτός από τους τίτλους, δεν πρόσθεσα ούτε λέξη..!)
Υπάρχουν κοινωνικές τάξεις?
Το 1988, ο πρόεδρος Μπους, ψάχνοντας για ένα ισχυρό επιχείρημα, κατηγόρησε τον αντίπαλό του από το Δημοκρατικό Κόμμα, τον Μάικλ Δουκάκη - έναν πλήρως ακίνδυνο τεχνοκράτη: «Θέλει να μας χωρίσει σε τάξεις. Αυτό είναι καλό για την Ευρώπη, αλλά εδώ είναι Αμερική».
Κοινωνικές τάξεις στην Αμερική! Καταλαβαίνει κανείς το μέγεθος μιας τέτοιας κατηγορίας.
Ο νυν ένοικος του Λευκού Οίκου έκρινε επείγον να κατευνάσει τη λαϊκή οργή: «Ενα από τα σημαντικότερα διδάγματα της κρίσης είναι ότι η οικονομία μας δεν λειτουργεί παρά μόνο εάν είμαστε όλοι μαζί. [...] Δεν γίνεται να βλέπουμε έναν δαίμονα σε κάθε επενδυτή ή σε κάθε επιχειρηματία που προσπαθεί να βγάλει κέρδος». Το είχαμε ήδη υποπτευθεί, ο Μπαράκ Ομπάμα δεν θα κάνει επανάσταση.
Τι είναι επανάσταση?
«Η επανάσταση είναι κατ' αρχάς ρήξη. Εκείνος που δεν αποδέχεται τη ρήξη με την καθεστηκυία τάξη, με την καπιταλιστική κοινωνία, δεν μπορεί να είναι μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος». Αυτά έλεγε ο Φρανσουά Μιτεράν το 1971.
Από τότε, οι όροι εγγραφής στο Σοσιαλιστικό Κόμμα έγιναν λιγότερο αυστηροί, μην αποκλείοντας τον γενικό διευθυντή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Ντομινίκ Στρος-Καν, ούτε τον γενικό διευθυντή του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, Πασκάλ Λαμί.
Ποιος έχει πρόβλημα με την βία?
Στα μάτια όσων δεν την εκτιμούν, το πρόβλημα με την επανάσταση δεν είναι τόσο η βία -ένα φαινόμενο λυπηρό μεν αλλά συνηθισμένο στην Ιστορία- αλλά η ανατροπή της κοινωνικής τάξης, πράγμα σπανιότερο, που επέρχεται με τον πόλεμο ανάμεσα στους κατέχοντες και στους προλετάριους..
Οι επαναστάσεις, ωστόσο, πάντα εγκαλούνταν για την ακραία βία στην οποία κατέληγαν. Για παράδειγμα, αναφέρεται με απαξίωση η σφαγή των ελβετών φρουρών κατά την κατάληψη των ανακτόρων του Κεραμεικού, τον Αύγουστο του 1792, ή η σφαγή της τσαρικής οικογένειας στο Αικατερίνμπουργκ, τον Ιούλιο του 1918, ή ακόμη η σφαγή των αξιωματικών του στρατού του Τσανγκ Κάι Σεκ μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους κινέζους κομμουνιστές, το 1949.
Τότε όμως δεν θα έπρεπε να κρύβουμε την πείνα του κόσμου, την ώρα που οι ευγενείς χόρευαν στις Βερσαλίες και οι ιερείς μάζευαν νέους φόρους. Ούτε τους εκατοντάδες ειρηνικούς διαδηλωτές, που σφαγιάστηκαν την «κόκκινη Κυριακή» του Ιανουαρίου του 1905, από τους στρατιώτες του Νικολάου Β'. Ούτε τους επαναστάτες της Καντόνας και της Σαγκάης που κάηκαν ζωντανοί, μέσα στα καζάνια των ατμομηχανών, το 1927. Για να μην αναφέρουμε την καθημερινή κοινωνική βία...
Πόσο ώριμες είναι οι συνθήκες?
«Αυτό που χαρακτηρίζει την επαναστατική συνείδηση είναι η πίστη ότι τα αιτήματα δεν μπορούν να ικανοποιηθούν παρά μόνο μέσω της αλλαγής των υπαρχόντων θεσμών και της εγκαθίδρυσης μιας διαφορετικής κοινωνικής οργάνωσης».
Η συνειδητοποίηση αυτή δεν έρχεται αυθόρμητα. Προηγείται πολιτική κινητοποίηση και διανοητικός αναβρασμός. Ακόμα περισσότερο, μια που γενικότερα -και είναι αυτό που συμβαίνει σήμερα- οι διεκδικήσεις των κοινωνικών κινημάτων είναι κατ' αρχάς αμυντικές.
Μόνο αφού η ανικανότητα των ηγετών να ικανοποιήσουν τις υποχρεώσεις που νομιμοποιούν τη θέση και τα προνόμιά τους γίνει ολοφάνερη, τίθεται μερικές φορές το ερώτημα -πέρα από τους κύκλους των πολιτικά στρατευμένων- αν «οι βασιλιάδες, οι καπιταλιστές, οι ιερείς, οι στρατηγοί, οι γραφειοκράτες έχουν κοινωνική χρησιμότητα». Μπορούμε, τότε, να μιλήσουμε για επανάσταση.
Η μετάβαση από το ένα στάδιο στο άλλο είναι δυνατόν να γίνει γρήγορα -δύο χρόνια κράτησε το 1789, μερικούς μήνες το 1917- ή να μη γίνει καθόλου.
Εδώ και δύο αιώνες σχεδόν, εκατομμύρια πολιτικά ή συνδικαλιστικά στρατευμένοι, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι εξέτασαν τις παραμέτρους που καθορίζουν το αποτέλεσμα: Η κυβερνώσα τάξη είναι διασπασμένη και με πεσμένο ηθικό; Είναι ο κατασταλτικός της μηχανισμός αλώβητος; Οι κοινωνικές τάξεις που επιθυμούν την αλλαγή είναι οργανωμένες και ικανές να συνεννοηθούν;
Επίλογος
Οσο επιθυμητές κι αν είναι, οι επαναστάσεις σπανίζουν. Προϋποθέτουν μια μάζα δυσαρεστημένων, έτοιμων να δράσουν, ένα κράτος του οποίου η νομιμότητα αμφισβητείται από ένα μέρος των υποστηρικτών του (εξαιτίας της ανικανότητάς της στον οικονομικό ή στρατιωτικό τομέα ή εξαιτίας εσωτερικών διχασμών που την παραλύουν και κατόπιν τη διαλύουν).
Οι επαναστάσεις αφήνουν στην ιστορία και στην ανθρώπινη συνείδηση ένα ανεξίτηλο σημάδι, ακόμα και όταν αποτυγχάνουν, ακόμα και όταν τις ατιμάζουν. Ενσαρκώνουν τη σπάνια αυτή στιγμή όπου η μοίρα ξεσηκώνεται και ο λαός παίρνει προβάδισμα.
Οσο επιθυμητές κι αν είναι, οι επαναστάσεις σπανίζουν. Προϋποθέτουν μια μάζα δυσαρεστημένων, έτοιμων να δράσουν, ένα κράτος του οποίου η νομιμότητα αμφισβητείται από ένα μέρος των υποστηρικτών του (εξαιτίας της ανικανότητάς της στον οικονομικό ή στρατιωτικό τομέα ή εξαιτίας εσωτερικών διχασμών που την παραλύουν και κατόπιν τη διαλύουν).
Οι επαναστάσεις αφήνουν στην ιστορία και στην ανθρώπινη συνείδηση ένα ανεξίτηλο σημάδι, ακόμα και όταν αποτυγχάνουν, ακόμα και όταν τις ατιμάζουν. Ενσαρκώνουν τη σπάνια αυτή στιγμή όπου η μοίρα ξεσηκώνεται και ο λαός παίρνει προβάδισμα.
Του Serge Halimi
http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=2009-05-17&id=44243
από το ένθετο 7 της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας της 17/5/09
Σχόλια