Πυροβολεί η Ευρώπη τα πόδια της;

 

Με αφορμή κάποια δημοσιεύματα που είχαν τίτλους ότι με τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας η Ευρώπη πυροβολεί τα πόδια της, ή ότι αυτοκτονεί, ή ότι προχωρά σαν υπνοβάτης σε πυρηνικό πόλεμο, μπήκα στον πειρασμό να απαντήσω κι εγώ με τη σειρά μου σε μια σειρά ερωτήματα μου, όπως

• αν οι ευρωπαίοι πολιτικοί είναι βλάκες και προκαλούν τόσο κακό στους ψηφοφόρους τους, εξ αιτίας των απόλυτα προβλέψιμων συνεπειών του εμπάργκο στη Ρωσία, ή
• αν η Ευρώπη είναι αποικία των ΗΠΑ μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο οπότε αναγκαστικά συμμορφώνεται στις κυρώσεις που ξεκίνησαν και επέβαλαν οι ΗΠΑ στην Ρωσία, ή
• μήπως οι σημερινοί ευρωπαίοι πολιτικοί είναι υπάκουοι υπάλληλοι κάποιων που δίνουν εντολές (political personnel-πολιτικό προσωπικό, άλλωστε, είναι ο αγγλοσαξωνικός όρος) .

Θα ξεκινήσω σήμερα με το κείμενο «Ενέργεια και οικονομία» επιδιώκοντας να παραπέμπω μόνο σε πηγές του mainstream τύπου, οι οποίες συχνά αξίζουν να διαβαστούν περισσότερο από το γραπτό μου. Σταδιακά ελπίζω να καταφέρω να γραφτούν και να προστεθούν και τα υπόλοιπα κείμενα, που θα έχουν τίτλους όπως «Είναι η Ευρώπη αποικία των ΗΠΑ;», «Το Ευρωπαικό οικοδόμημα», «Το πολιτικό προσωπικό», «Γεωπολιτική και Rωσία», «Οικονομική κρίση», …

           

Ενέργεια και οικονομία

Η ενέργεια, από την εποχή της ατμομηχανής, αποτελεί το Α και το Ω της βιομηχανικής παραγωγής. Η βιομηχανική ανάπτυξη της  Γερμανίας τις τελευταίες δεκαετίες βασίστηκε στην προμήθεια  φθηνής ρωσικής ενέργειας. Η επιλογή της ήταν στρατηγική και τόσο στέρεη, που παρά την στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας στη Γεωργία και την Ουκρανία, και παρά το αμερικανοκίνητο πραξικόπημα του 2014 στο Κίεβο, συνέχιζε επί μία δεκαετία να επενδύει από κοινού με την Ρωσία τεράστια κεφάλαια για την κατασκευή του NordStream 2. Με τον τρόπο αυτό επεδίωκε να μειώσει την εξάρτηση της από τους μέσω Ουκρανίας αγωγούς, μεταφέροντας το ρωσικό αέριο, απ’ ευθείας, μέσω της Βαλτικής, σε γερμανικό έδαφος.

Η Γερμανία, βέβαια, βίωνε ανασφάλεια στην προμήθεια του ρωσικού αέριου για πολλά χρόνια πριν. Μια ανασφάλεια που προέρχονταν κυρίως από τα προβλήματα που προκαλούσε η Ουκρανία, η οποία ανοιγοκλείνοντας  τις βάνες επιχειρούσε να λύσει τα όποια διμερή προβλήματα της με τη Ρωσία. Ετσι, άλλωστε προέκυψε η ανάγκη και σχεδιάστηκε η κατασκευή της απ ευθείας γραμμής του NordStream 2.  Βλέποντας το μέγεθος και το κόστος του έργου αυτού (1.250χλμ μήκος, που κόστισε $10 δις από το 2011, με χρηματοδότηση 50-50 μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης) δεν μπορεί κανείς να πιστέψει ότι η Γερμανία προχώρησε στην κατασκευή του απερίσκεπτα και χωρίς να σταθμίσει τις γεωπολιτικές παραμέτρους. Φαίνεται όμως ότι η Ευρώπη ποτέ δεν ανησύχησε όσον αφορά τον ανταγωνισμό της με τη Ρωσία, χάρι τόσο στην πιο προηγμένη τεχνολογικά οικονομία της, όσο και στην μεγάλη γοητεία που ασκούσε το καταναλωτικό μοντέλο της  στην ρωσική κοινή γνώμη (hard και soft power).

Το ερώτημα που χρήζει μιας απάντησης ωστόσο είναι το πώς και το γιατί η Γερμανία μαζί με όλη την Ευρώπη προχώρησε, ύστερα από κάποιες αρχικές επιφυλάξεις, στην απόλυτη ρήξη με την Ρωσία. Μια ρήξη που οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ανέλαβαν εν πλήρη γνώση των αρνητικών συνεπειών της, όπως:

-          Σοβαρότατη ενεργειακή κρίση λόγω α) έλλειψης διαθέσιμων υποδομών για την προμήθεια και αποθήκευση υγροποιημένου φυσικού αερίου από ΗΠΑ και τρίτες χώρες β) εκτόξευση του ενεργειακού κόστους στην Ευρώπη.  Ο πρωθυπουργός του Βελγίου  καταγγέλοντας στρέβλωση στην διαμόρφωση των τιμών του φυσικού αερίου παγκοσμίως, είπε: «Σήμερα, βλέπουμε ότι οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ασία (150 ευρώ/MWh) είναι οι μισές από αυτές στην Ευρώπη (300 ευρώ/MWh)». "Στις Ηνωμένες Πολιτείες (€30/MWh), είναι ακόμη και δέκα φορές χαμηλότερα από εδώ."

-          οριστικό κλείσιμο ή μείωση παραγωγής εξ αιτίας της αύξησης του ενεργειακού κόστους, με σημαντικότατη εξασθένηση άλλοτε κραταιών κλάδων της γερμανικής οικονομίας όπως η χημική βιομηχανία, η μεταλλουργία και το χαρτί. O Economist μάλιστα μεταξύ άλλων βγαίνει με τίτλους όπως «Η Γερμανία μπροστά σε διαφαινόμενη απειλή αποβιομηχάνισης».

-          Διαδηλώσεις και αναταραχές λόγω του υψηλού οικιακού ενεργειακού κόστους κατά την διάρκεια του χειμώνα, σε συνδυασμό με τις προϋφιστάμενες πληθωριστικές πιέσεις.

-          ….

Κι ενώ οι ενορχηστρωμένες από τις ΗΠΑ μονομερείς κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας ευθύνονται αποκλειστικά για τις βαρύτατες  συνέπειες της ως άνω ενεργειακής κρίσης για την ευρωπαϊκή οικονομία και κοινωνία, οι συνέπειες τους για τις ΗΠΑ κάθε άλλο παρά αρνητικές ήταν. Μόλις πρόσφατα η Politico τιτλοφορούσε ρεπορτάζ της «Η Ευρώπη κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι επωφελούνται από τον πόλεμο», αναφέροντας τόσο τις πωλήσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου, όσο και τα υπερκέρδη των πολεμικών βιομηχανιών. Η κερδοφορία των ΗΠΑ, που πλέον καταγγέλλεται απροκάλυπτα από υπουργικά χείλη ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, έφθασε σε σημείο να χαρακτηρισθεί ως «ανήθικη» από τον ίδιο τον Γ.Γ. του ΟΗΕ Antonio Guterres.

Τα προβλήματα όμως της Ευρώπης με τις ΗΠΑ δεν σταματούν στο διαφορικό κόστος ενέργειας που καλούνται να πληρώσουν σε σχέση με την ενεργειακά αυτόνομη και εξαγωγική Αμερική. Ο ενδο-οικογενειακός (στην δύση) ανταγωνισμός είχε ξεκινήσει ως εμπορικός πόλεμος επί κυβέρνησης Τράμπ, αλλά πλέον με δύο νομοθετήματα του 08/2022 έχουν οδηγήσει τις υπερατλαντικές σχέσεις σε πρωτόγνωρη όξυνση. Πρόκειται για τον νόμο με ψευδεπίγραφο τίτλο Inflation Reduction Act (IRA) και την CHIPS and Science Act. Δύο νομοθετήματα που προβλέπουν από ισχυρότατα κίνητρα για την προσέλκυση βιομηχανικών επενδύσεων σε τομείς αιχμής (chips, μπαταρίες, νέα υλικά, κπ), μέχρι και επιδοτήσεις στους καταναλωτές που θα προτιμήσουν να αγοράσουν ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο, εγχώριας όμως παραγωγής. Το ύψος των ενλόγω ενισχύσεων είναι τόσο μεγάλο που οι ευρωπαικές χώρες, αδυνατώντας να το ανταγωνιστούν, απειλούν να προσφύγουν εναντίον των ΗΠΑ  στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Εν τω μεταξύ και για εσωτερική κατανάλωση, το ευρωπαικό κοινό «γανώνεται» με το κατόρθωμα του «αρραγούς μετώπου της δυτικής συμμαχίας» απέναντι στην Ρωσία, μέσα σε ένα πολεμικό κλίμα εναντίον ενός υποτιθέμενου εχθρού που βρίσκεται πολλά χιλιόμετρα μακριά. Στο πλαίσιο αυτό πολύ εύστοχα επανέρχονται συνεχώς ερωτήματα όπως

-          γιατί «η Ευρώπη πυροβολεί τα πόδια της»

-          γιατί δεν βλέπει ότι οι κυρώσεις της εναντίον της Ρωσίας πλήττουν την ίδια περισσότερο, όπως καταγγέλλει ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας

-          γιατί δεν μιλά καθόλου για ειρήνη όταν η παρούσα κρίση οδηγεί αναπόφευκτα σε κοινωνική και οικονομική αυτοκτονία;