Όταν πρωτοείδα θρίλερ σε νεαρή ηλικία, αναρωτιόμουνα θυμωμένα για πολύ καιρό
για ποιο λόγο κάποιοι έκαναν μια ταινία
που πήγα ως βλάξ και την είδα και η οποία με έκανε για μέρες να φοβάμαι στον δρόμο
αλλά και στο σκοτάδι του δωματίου μου. Το ερώτημα μου απαντήθηκε πολλά χρόνια
μετά, λες κι έπρεπε πρώτα να ασπρίσουν τα μαλλιά μου: ο φόβος, που
χρησιμοποιείται από τους ισχυρούς για να χειραγωγούν και να ελέγχουν τις
κοινωνίες. Κι εννοείται ότι από όλα τα είδη φόβου που μπορεί να βιώσει ένας
άνθρωπος (φυσικός
θάνατος-αρρώστιες, πόλεμοι, …, κοινωνική αποτυχία-ανεργία, οικονομικές κρίσεις,
…, ψυχολογικά -σύγχυση, ανασφάλεια, κατάθλιψη, …) αποτελεσματικότερος
αποδεικνύεται πάντα ο φόβος του θανάτου.
Με αφορμή την κήρυξη της πανδημίας Covid-19 βομβαρδιζόμαστε 24/24ωρο από
όλα τα ΜΜΕ με μια απίθανη προπαγανδιστική παραγωγή φόβου. Τα ΜΜΕ, ως γνωστόν, δεν
αποτελούν παρά τη δημόσια σκηνή, ιδιοκτησίας πολύ λίγων εκ των ισχυρών, όπου
προβάλλεται ένα σόου παραγωγής των ίδιων ισχυρών. Το πολιτικό προσωπικό των
ισχυρών αυτών, το οποίο στελεχώνει την κρατική μηχανή, παίζει πρωταγωνιστικό
ρόλο στο προβαλλόμενο σόου. Ολοι οι αρχηγοί
κρατών, ένας μετά τον άλλο, κάνουν συνεχή διαγγέλματα, λες και θέλουν να
σιγουρέψουν με ισχυρές δόσεις συναισθηματικής επικοινωνίας ότι δεν θα περάσει ανεκμετάλλευτο
ένα τόσο σκληρό μέτρο όπως η καραντίνα.
Η έννοια του φόβου δεν φαίνεται να έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τον δημόσιο διάλογο. Από τον καθημερινό φόβο
της εργασιακής ανασφάλειας, τον φόβο του πολέμου, τον φόβο του ξένου και του
μετανάστη, την απειλή των ιών και λοιπών κατά καιρούς επιδημιών, τον αρμαγεδδώνα
της κλιματικής αλλαγής, κλπ, κλπ. Το θέμα εν προκειμένω δεν είναι η αλήθεια ή η
βασιμότητα αυτών καθαυτών των απειλών, αν είναι εύλογες ανησυχίες και πώς θα όφειλε να τις αντιμετωπίσει κάθε λογικός
άνθρωπος. Πρόκειται για την χρησιμοποίηση και εκμετάλλευση του φόβου για την
πλήρη συσκότιση του αριστερού εγκεφαλικού ημισφαιρίου. Καθότι, το κυριότερο αποτέλεσμα του φόβου είναι η αδυναμία
λογικής σκέψης. Ο συναγερμός της επιβίωσης που κτυπά στον εγκέφαλο το πιο
αρχέγονο κέντρο του ιππόκαμπου,
απενεργοποιεί οποιαδήποτε λογική δραστηριότητα. Σε αυτές τις περιπτώσεις κάθε λογική σκέψη που
αντικρούει ή έστω παρεκκλίνει από την γραμμή των ΜΜΕ χαρακτηρίζεται ως fake news κι ακόμα χειρότερα ως συνωμοσιολογία. Ωστόσο, στη συνέχεια θα
προσπαθήσω, ακυρώνοντας το φόβο, μόνο με
τη λογική, να ανασυνθέσω κάποιες από τις πληροφορίες που όλοι έχουμε.
Οι επιδημίες και οι στρατιωτικές ασκήσεις
Τώρα τελευταία σαν να πύκνωσαν οι επιδημίες! Κάθε 2,5
χρόνια, περίπου, ένας καινούργιος ιός, μια καινούργια επιδημία…
|
Έτος εμφάνισης
|
Όνομα επιδημίας
|
Κύρια περιοχή εμφάνισης
|
Τρόπος μετάδοσης
|
Θνησιμότητα
|
|
2003
|
SARS
– Σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο
|
Άπω Ανατολή
|
Σωματικά υγρά
|
9%
|
|
2009
|
Swine Flu
– Η1Ν1
|
Μεξικό-
ΠΑΝΔΗΜΙΑ
|
Σωματικά υγρά
|
18.500 νεκροί
|
|
2012
|
West Nile Virus – Ιός του δυτικού
Νείλου
|
Αφρική
|
Κουνούπια
|
Ελαφρά σύμπτώματα -0
|
|
2013
|
Avian Flu
– Γρίπη των πτηνών
|
Κίνα
|
Από τα πτηνά
|
106 νεκροί
|
|
2014
|
Ebola
- Έμπολα
|
Δυτική Αφρική - Ζαίρ
|
Σωματικά υγρά
|
11.323 νεκροί, 83-90% θνησιμότητα
|
|
2016
|
Zika
|
Λατινική Αμερική
|
Κουνούπια- σεξουαλική έπαφή
|
Ελαφρά συμπτώματα –Εμβρυα - 0
|
|
2019
|
Covid-19
|
Κίνα - ΠΑΝΔΗΜΙΑ
|
Σωματικά υγρά
|
|
Από την παραπάνω λίστα λείπει το AIDS, λείπει ο Άνθρακας, λείπουν γενικώς
και πολλά άλλα επεισόδια φόβου και τρόμου που απασχόλησαν επί μακρόν την
παγκόσμια κοινή γνώμη.
Σύμφωνα με την Wikipedia και τον Παγκόσμιο Οργανισμό
Υγείας (Π.Ο.Υ.) από όπου αντλήσαμε τις πληροφορίες του παραπάνω πίνακα, ο ιός Η1Ν1 είχε προκαλέσει την πιο πρόσφατη και μοναδική πανδημία μετά από 41 χρόνια, με 18,5 χιλ. νεκρούς,
παγκοσμίως. Τεράστιος ο θόρυβος και τότε, εξίσου μεγάλος κι ο φόβος, αλλά την ίδια περίοδο οι θάνατοι από την εποχική
γρίπη κυμάνθηκαν από 250 έως 500.000! Επίσης, την εποχή που η επιδημία του Έμπολα
στο Ζαΐρ γνώριζε τεράστια δημοσιότητα στη Δύση, περισσότερος κόσμος πέθαινε από
την νόσο του ύπνου (που μεταδίδεται με τη μύγα τσε-τσε), παρά από τον ιό του Έμπολα.
Την ίδια περίοδο μάλιστα της επιδημίας, στο Μπαγκλαντές μετά από μια τριήμερη
καταιγίδα εξαπλώθηκε μία επιδημία διάρροιας,
με πολύ περισσότερους νεκρούς από
ότι στο Ζαΐρ, χωρίς όμως αυτή η είδηση να «παίξει» στα δυτικά ΜΜΕ. Επιλεκτική
ευαισθησία ή ενορχηστρωμένες επικοινωνιακές εκστρατείες;
Ο Π.Ο.Υ. την 6η Μαρτίου, δια του προέδρου του,
εγκαλούσε τις κυβερνήσεις του κόσμου που δεν είχαν κινητοποιηθεί ακόμα λαμβάνοντας
δραστικά μέτρα, λέγοντάς τους τα εξής: «Δεν
είναι μία στρατιωτική άσκηση. Δεν είναι ώρα να εγκαταλείψουμε την
προσπάθεια. Δεν είναι ώρα για δικαιολογίες. Είναι η ώρα που πρέπει “να τα δώσουμε όλα”. Υπάρχουν χώρες που εδώ και
δεκαετίες έκαναν ασκήσεις και σχέδια για σενάρια σαν κι αυτό που ζούμε. Τώρα
είναι η ώρα της δράσης με βάση αυτά τα σχέδια».
Όταν κτύπησε το κινητό, σαν συναγερμός,
με το ηχητικό μήνυμα της υποτιθέμενης ενημέρωσης, ο συνειρμός περί
στρατιωτικής άσκησης ήταν αναπόφευκτος! Δεδομένου ότι πρόκειται για τον ίδιο
οργανισμό που προέβλεψε –λανθασμένα όπως αποδείχθηκε- ότι από την πανδημία του H1N1 θα πεθάνουν 2 εκατ. άνθρωποι. Η τότε
κυβέρνηση Ομπάμα για την προώθηση της καμπάνιας εμβολιασμού εκτιμούσε ότι αν
δεν πετύχαινε ο εμβολιασμός θα μπορούσε να αρρωστήσει το 40% των αμερικάνων. Ακόμα
και σήμερα στο σάιτ του Π.Ο.Υ. απολογείται ότι δεν εξυπηρετούσε συμφέροντα
φαρμακευτικών εταιρειών….
Ο ίδιος ο Π.Ο.Υ. το 2018 πρόσθεσε στην λίστα με τις 8 πιο
επικίνδυνες μεταδοτικές ασθένειες μια άγνωστη ασθένεια, την “Ασθένεια ‘X’” (Disease ‘X’). Μετά την κρίση του Έμπολα στη Δυτική Αφρική,
ο Π.Ο.Υ. αναθεώρησε το τι πρέπει να γίνει για να προετοιμαστεί καλύτερα ο
κόσμος για τις επιδημίες, λέει η κα Marion Koopmans, επικεφαλής του τμήματος
Viroscience στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Erasmus στο Ρότερνταμ. «Η
ασθένεια X απειλεί τον κόσμο, προκαλεί κοινωνικές
αναταραχές και πρέπει να βρούμε τρόπους ανίχνευσης, ελέγχου, αντιμετώπισης,
πρόληψης της κατάστασης». Βρίσκεται στη λίστα επειδή είναι μια παγκόσμια κλήση
αφύπνισης, λέει η Koopmans, που είναι ταυτόχρονα και μέλος της συμβουλευτικής
ομάδας για την έρευνα και ανάπτυξη του Π.Ο.Υ..
Το 2017 ο άνθρωπος που είναι στην κορυφή της λίστας των πλουσιότερων ανθρώπων
παγκοσμίως, στο συνέδριο στρατιωτικής ασφάλειας του Μονάχου, κι όχι σε κάποιο άσχετο τηλεοπτικό πάνελ ή σε ιατρικό συνέδριο,
είπε: ένας γρήγορα μεταδιδόμενος δια του
αέρος ιός θα μπορούσε να σκοτώσει περισσότερους από 30 εκατ. ανθρώπους σε
λιγότερο από ένα χρόνο. Επικαλούμενος επιδημιολόγους, ανέφερε στο στρατιωτικό
συνέδριο ότι είναι εύλογη η πιθανότητα η επιδημία αυτή να σκάσει στα επόμενα
10-15 χρόνια. Αυτά από τον Μπιλ Γκέιτς, που ήδη από το 2015 κηρύσσει με
ποικίλους τρόπους την απειλητικότητα των νέων ιών.
Οι νέοι ιοί από το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου
αποτέλεσαν για τις ΗΠΑ μία νέα πτέρυγα της πολεμικής της βιομηχανίας. Αφορμή υπήρξε
η ανακάλυψή τους όταν τέλειωνε ο πόλεμος, ότι οι Ναζί έκαναν έρευνες πάνω σε
διάφορες μεταδοτικές ασθένειες, όπως η βουβωνική πανώλη. Με την “Operation
Paperclip” μετέφεραν στις ΗΠΑ τους επιστήμονες του Χίτλερ, ως «αιχμάλωτους
ειρήνης», προκειμένου να στελεχώσουν πρώτοι αυτοί το ιδρυόμενο τότε, 1946, Center of Disease Control (CDC). Συνολικά, από τότε μέχρι σήμερα 50
χιλ. επιστήμονες εργάστηκαν στις διάφορες ερευνητικές υπηρεσίες του! Όλη αυτή η
στρατιά συνανθρώπων μας παράγει
βιολογικά όπλα, η διαθεσιμότητα των οποίων αρκεί για οιονδήποτε επαγγελματία
πολεμοκάπηλο να τα χρησιμοποιήσει.
Έχει εθνικότητα ο ιός
SARS-CoV-2;
Εξ αρχής κι οι ίδιοι οι Κινέζοι έδειξαν να δέχονται ότι
πιθανότερη πηγή ήταν η κατανάλωση «άγριων» ζώων και πτηνών. Προχώρησαν μάλιστα
με μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό
κόστος στην θανάτωση των ζώων και στην απαγόρευση/κλείσιμο όλων των
μονάδων εκτροφής τους. Στην πορεία όμως, στις δυτικές χώρες, παράλληλα με τον
φόβο της αρρώστιας, αναπτυσσόταν ένας
εντονότατος ρατσισμός ενάντια σε οτιδήποτε κινέζικο. Η Κίνα από κοινού με τον Π.Ο.Υ. έχει εξ αρχής
υιοθετήσει την στάση ότι οι επιδημίες δεν έχουν εθνικότητα, αλλά απαιτείται
πανεθνικός συντονισμός για την πρόληψη και αποφυγή της εξάπλωσής της. Η στάση
αυτή ωστόσο, δεν την εμπόδισε να κατηγορήσει εμμέσως τις ΗΠΑ ότι αυτή ευθύνεται
για την εξάπλωση της επιδημίας στην επαρχία της Hubei της Κίνας, κατηγορώντας την ότι στην
αποστολή της στους αθλητικούς αγώνες στην
στρατιωτική ολυμπιάδα που έγινε στην Wuhan τον Οκτώβριο, συμμετείχε
αθλητής-φορέας του ιού.
Η Κίνα από κοινού με τον Π.Ο.Υ. συμφώνησαν ότι το να δίνει
κανείς γεωγραφικούς προσδιορισμούς σε μεταδοτικές ασθένειες (βλ. ισπανική
γρίπη, ιός του Δυτικού Νείλου, …) δεν βοηθά σε τίποτα στην πανεθνική προσπάθεια
που απαιτεί η αντιμετώπισή τους. Για τον λόγο αυτό ο Π.Ο.Υ. προχώρησε στην γνωστή
πλέον ονοματοδοσία ιού και επιδημίας, αποτρέποντας ρητά την χρήση γεωγραφικού
προσδιορισμού. Το γεγονός αυτό δεν εμποδίζει ωστόσο τον Πρόεδρο και τόσους
άλλους στις ΗΠΑ να μιλούν συνέχεια για τον «κινέζικο ιό», προκαλώντας ένα
πρωτοφανές ρατσιστικό κλίμα σε βάρος της μεγάλης κινεζικής κοινότητας,
φέρνοντας στον νου τις πρώτες βίαιες συμπεριφορές ενάντια στους εβραίους της προπολεμικής
Γερμανίας.
Δικαιολογούνται τα τόσο αυστηρά μέτρα πρόληψης;
Οι Κινέζοι είχαν να αντιμετωπίσουν έναν άγνωστο θανατηφόρο
ιό, που μεταδιδόταν ταχύτατα. Μέχρι να συνειδητοποιηθεί ότι οι πρώτοι θάνατοι
που αποδιδόταν σε αγνώστου τύπου πνευμονία, οφειλόταν σε νέο άγνωστο ιό, υπήρξε
ο χρόνος εκείνος που επέτρεψε στον ιό να
διαδοθεί. Έτσι επιτράπηκε σε ένα μεγάλο πληθυσμό φοιτητών να επιστρέψει για την
κινέζικη πρωτοχρονιά στις οικογένειές τους, διασπείροντας τον ιό σε όλη την
Κίνα. Στο τέλος όμως, και χάρη στην
εμπειρία που υπήρχε ήδη στην χώρα από την αντιμετώπιση του SARS, τέθηκαν σε εφαρμογή αυστηρότατα
μέτρα, τα οποία κατά γενική ομολογία αποδείχθηκαν πολύ αποτελεσματικά. Μέτρα τα
οποία επί μακρόν η δυτική προπαγάνδα χρησιμοποίησε για να δυσφημίσει ως
δικτατορικό το εκεί καθεστώς, με χαρακτηριστικότερα τα πρωτοσέλιδα των New York Times για την Wuhan και
για την Ιταλία. Τα ίδια μέτρα που για την Ιταλία κρίθηκαν ως «εύλογα κι
επιβαλλόμενα», στην περίπτωση της Wuhan ήταν μέτρα «χαρακτηριστικά του DNA του κινέζικου
ολοκληρωτισμού», που δεν θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν σε καμιά δυτική χώρα όπου
υπάρχει ο …σεβασμός βασικών ελευθεριών όπως της αυτοδιάθεσης, ελευθερίας
κίνησης, κλπ!.
Ενόσω όμως η δυτική προπαγάνδα ήταν απασχολημένη με την
δυσφήμιση της Κίνας (των διατροφικών συνθηκών του πληθυσμού της, του
υπανάπτυκτου συστήματος υγείας της, κλπ) οι δυτικές κυβερνήσεις παρά τις
συνεχείς εκκλήσεις του Π.Ο.Υ. δεν ασχολήθηκαν ουσιαστικά με το θέμα. Είναι
χαρακτηριστική η έκπληξη Γάλλου πολίτη που επιστρέφοντας στη Γαλλία στα πλαίσια
των προσπαθειών διαφόρων δυτικών χωρών απομάκρυνσης από την Κίνα των πολιτών
τους, δήλωνε στο ραδιόφωνο έκπληκτος ότι στο αεροδρόμιο αναχώρησης είχε υποστεί
πολλαπλούς ελέγχους θερμοκρασίας και απολυμάνσεις, ενώ στο Charles de Gaulle δεν
τον ενόχλησε κανείς!
Επειδή τα μέτρα πρόληψης λαμβάνονται για την προστασία του
συνόλου από την ασθένεια και τον θάνατο,
αξίζει να μελετήσουμε το ποσοστό θνησιμότητας της ασθένειας. Το εν λόγω
ποσοστό στην Νότια Κορέα, (0,75% επί των
διαγνωσμένων κρουσμάτων), είναι
συγκριτικά χαμηλότερο σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες. Ο βασικός λόγος αυτής της διαφοράς είναι ότι οι
Νοτιοκορεάτες προβαίνουν ακόμα και σήμερα σε 10 χιλ.τεστ ημερησίως, ακόμα και
σε πλήρως ασυμπτωματικούς ανθρώπους, αυξάνοντας αισθητά τον παρανομαστή του
ποσοστού θνησιμότητας. Συνολικά μέχρι
την 6 Μαρτίου είχαν ελεγχθεί στην Νότια
Κορέα 140 χιλ.
άνθρωποι, εκ των οποίων 6
χιλ. ήταν θετικοί, διαμορφώνοντας το ποσοστό
θνησιμότητας στο 0,6%. Συγκριτικά, στις ΗΠΑ είχαν ελεγχθεί μόνο 1.500 άνθρωποι,
εκ των οποίων θετικοί υπήρξαν 221, διαμορφώνοντας το ποσοστό θνησιμότητας σε
5%. Εξυπακούεται ότι ως έγκυρο ποσοστό
για να μετρήσουμε το μέγεθος του κινδύνου που αντιμετωπίζουμε ως άτομα θα
εκλάβουμε το 0,75% των Κορεατών. Οι ειδικοί επιδημιολόγοι ισχυρίζονται εύλογα
ότι το εν λόγω ποσοστό είναι κατά πολύ
μικρότερο, καθότι θεωρείται ως σίγουρο ότι υπάρχουν πολλά ακόμα κρούσματα
της νόσου με ελαφρά ή και καθόλου συμπτώματα, στην συντριπτική πλειοψηφία του
πληθυσμού που δεν νοσεί και δεν έχει ελεγχθεί.
Κατά συνέπεια, και παραβλέποντας προς στιγμή λοιπούς λόγους
διαμόρφωσης του εν λόγω ποσοστού (επίπεδο συστήματος υγείας, εμπειρία στην
διαχείριση κρίσεων, κλπ) καθώς και την διαφορετική διαμόρφωσή του κατά
ηλικιακές ομάδες (με αισθητά αυξημένο βαθμό επικινδυνότητας στις ηλικίες άνω
των 80 ετών), οι πιθανότητες επέλευσης του μοιραίου, στην συνέχεια, είναι πολύ
μικρές και δεν δικαιολογούν τον θόρυβο. Πολύ περισσότερο αν σταθμίσει τον
αριθμό των νεκρών ως προς το σύνολο του πληθυσμού κι όχι ως προς τους
νοσήσαντες. Μια τέτοια αριθμητική προσέγγιση μπορεί να μετέτρεπε την νέα
επιδημία σε μια απλή γρίπη, όπως μας διαβεβαίωναν αρχικά τόσο οι δικοί μας
πολιτικοί όσο και πολλοί ξένοι. Αναζητώντας μια ερμηνεία στα μηνύματα που εγώ
εκλάμβανα ως αντιφατικά, καταλήγω να πιστέψω ότι η μόνη έγνοια των πολιτικών
ταγών μας είναι η πρόληψη της κοινωνικής αναστάτωσης για την οποία μιλούσε ο Π.Ο.Υ.
για την Disease ‘X’. Μετά από δεκαετίες
συρρίκνωσης και απαξίωσης του δημόσιου συστήματος υγείας εξ αιτίας των ασκούμενων
νεοφιλελεύθερων οικονομικών πολιτικών, η προαλειφόμενη αδυναμία του δημόσιου
συστήματος να περιθάλψει έναν εκθετικά αυξανόμενο αριθμό ασθενών, θα προκαλούσε
σοβαρούς κοινωνικούς τριγμούς. Δεν αποκλείεται καθόλου σκοπός των μέτρων να μην
είναι άλλος από την «πλάτυνση» της καμπύλης έξαρσης του αριθμού των
κρουσμάτων, επιτρέποντας στο σύστημα
υγείας, με τις πεπερασμένες δυνατότητες που έχει, να μπορέσει να αποφύγει
πρακτικές όπως η αποκρουστική επιλογή ασθενών για θεραπεία κι η καταδίκη σε
θάνατο κάποιων άλλων.
Τι συμβαίνει με τα χρηματιστήρια και την οικονομία
Η επιδημία στην Κίνα εμφανίστηκε σε μια περίοδο κατά την
οποία μαίνεται ο εμπορικός πόλεμος με τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ με την προστατευτική
πολιτική επιβολής δασμών σε βασικά εισαγόμενα προϊόντα, επιδιώκουν την
επιστροφή της παραγωγής βασικών αγαθών στην επικράτειά τους. Η επιδημία στην
Κίνα φούντωσε κατά την διάρκεια των πρωτοχρονιάτικων διακοπών κατά τις οποίες
όλα τα εργοστάσια είναι κλειστά. Ένα από τα μέτρα αντιμετώπισης που λήφθηκαν
ήταν η επ’ άπειρον αναβολή επανεκκίνησης λειτουργίας των εργοστασίων και όλων
των μαζικών χώρων εργασίας. Η ψυχολογία της αγοράς επίσης σε συνδυασμό με τη
λήψη επιμέρους έκτακτων μέτρων συνετέλεσε στην πτώση της εσωτερικής κατανάλωσης
το πρώτο δίμηνο του έτους (-20,5%), μείωση κατά 13,5% της βιομηχανικής
παραγωγής, ενώ κάποιοι οικονομικοί κλάδοι όπως ο τουρισμός οι αεροπορικές
μεταφορές, κλπ υπέστησαν κατακόρυφη πτώση. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τις
δυσλειτουργίες που προκλήθηκαν στην λειτουργία άλλων εργοστασίων και
χωρών, που προμηθεύονταν από την Κίνα
εξαρτήματα ή τελικά προϊόντα, θα έχει σίγουρα επιπτώσεις στην οικονομική
δραστηριότητα. Το ερώτημα είναι αν οι
επιπτώσεις αυτές είναι τόσο σοβαρές που να δικαιολογούν την πρωτοφανή
πτώση-κραχ των δυτικών χρηματιστηριακών
αγορών.
Κατά την Goldman Sachs, αν και η αβεβαιότητα αυτήν τη στιγμή
είναι πολύ μεγάλη, το "χτύπημα" στην ανάπτυξη της Ευρωζώνης θα είναι
της τάξης του 0,3% και 0,6% σε ετήσια βάση στο α' και β' τρίμηνο, αντίστοιχα. Ο
Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) εκτιμά ότι το παγκόσμιο
ΑΕΠ θα αναπτυχθεί κατά 2,4% το 2020, μια πρόβλεψη μειωμένη κατά 0,5% σε σχέση
με εκείνη που είχε κάνει ο οργανισμός τον Νοέμβριο. Για την Κίνα προβλέπει
μείωση κατά 0,8% (ανάπτυξη 4,9% για το σύνολο του 2020 έναντι αρχικής πρόβλεψης
5,7%)
Στην περίπτωση της Κίνας θα είναι πτώση του ποσοστού αύξησης
της οικονομίας κατά 2% (προβλέπεται αύξηση 4% αντί για 6% που ήταν η αρχική
πρόβλεψη).
Με τα παραπάνω δεδομένα εύλογης πτώσης της οικονομικής
δραστηριότητας, προκαλεί απορία το μέγεθος της κατρακύλας των δυτικών
χρηματιστηρίων, καθώς και η δημοσιονομική ενίσχυση του τραπεζικού –γι’ ακόμη
μια φορά!- κλάδου με κονδύλια που ξεπερνούν σε ύψος ακόμη κι εκείνα της κρίσης
του 2008. Αν τα ΜΜΕ δεν γέμιζαν την ύλη τους με την επιδημία, τότε το βασικό
θέμα θα ήταν η οικονομική κρίση. Επίσης, πυκνώνουν οι φωνές που προβλέπουν U ή L τύπου ανάκαμψη των αγορών,
αντί του συνήθους V rebound.
Που σημαίνει ότι η υποτιθέμενη προσωρινή ανεργία ή πτώση δραστηριότητας που
βιώνουν ήδη τόσοι συνάνθρωποί μας, θα πάρει πιο μόνιμο χαρακτήρα. Δεν έλειψαν
και φωνές που παρομοιάζουν το κράχ των αγορών με αντίστοιχα κραχ άλλων εποχών,
τα οποία κατά κανόνα ακολουθήθηκαν από επικίνδυνες και παρατεταμένες περιόδους
οικονομικής κρίσης (βλ.κραχ ’29 - δεκαετία ’30 - παγκόσμιος πόλεμος).
Κατά τα φαινόμενα, εξυπηρέτησε απόλυτα η συγκυρία ώστε να
περάσει σε δεύτερο πλάνο ένα θέμα που θα έθετε ενδεχομένως ενοχλητικά ερωτήματα
για τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν από την κρίση του 2008 και μετά, αλλά και
για την αποτελεσματικότητα του συστήματος να εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές βιοτικό
επίπεδο στους εργαζομένους. Ήδη, σύμφωνα με δημοσιεύματα του mainstream τύπου
αλλά και σχετική έκθεση της κεντρικής τράπεζας του Καναδά, από τον Σεπτέμβριο
του 2019 είχαν αρχίσει να διαφαίνονται τα μεγάλα προβλήματα ρευστότητας του
αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, εξ αιτίας ανάλογων προβλημάτων με
εκείνα που προκάλεσαν την κρίση του 2008.
Η κοινωνική μηχανική
Τα επιχειρήματα για την συμμόρφωση του κόσμου και την
κατασκευή της συναίνεσης είναι ακαταμάχητα: με την αυτοαπομόνωση επιβραδύνουμε
τον ρυθμό εξάπλωσης της νόσου. Απόλυτη συμμόρφωση στην «φωνή του κυρίου»,
ενδυόμενη τον ουμανιστικό μανδύα της θυσίας της ατομικότητας, υπέρ του άλλου.
Επί ποινή σε περίπτωση μη συμμόρφωσης να χαρακτηριστείς ως ασυναίσθητος,
ανάλγητος, εγωιστής, κινούμενος δολοφόνος, που δεν νοιάζεται για το καλό του
συνόλου.
Έχουν τόση επιτυχία τα γυμνάσια της καραντίνας κι η
εκπαίδευση στην αλόγιστη συμμόρφωση στις οδηγίες, που οιαδήποτε απόπειρα
άρθρωσης αντιλόγου, ή επεξεργασίας και σχολιασμού των ειδήσεων, κηρύσσεται όχι
απλά συνομωσιολογία αλλά εγκληματικού τύπου εγωισμός και αδιαφορία για το
σύνολο.
Το AIDS
στην έξαρσή του, είχε επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη σεξουαλική μας συμπεριφορά.
Το αποτύπωμα που άφησε μέσα μας ο φόβος της σεξουαλικά μεταδιδόμενης αρχικά θανατηφόρου
ασθένειας, πιθανόν να μη είναι άμοιρο των α-σεξουαλικών τάσεων που επικράτησαν
στις κοινωνίες μας τα τελευταία χρόνια. Με την τρέχουσα επιδημία η λέξη κλειδί
είναι «κοινωνική απομάκρυνση» (social distancing).
Για να πετύχει αυτή η απομάκρυνση στήθηκε η γιγάντια επικοινωνιακή εκστρατεία
του ‘μένουμε σπίτι’. Κατά την γνωστή πρακτική της επιστημονικής
προπαγάνδας, επίσης, διαχέονται
αντιφατικές έρευνες και οδηγίες τόσο ως προς την απόσταση που πρέπει να κρατά ο
ένας από τον άλλο (το ένα μέτρο είναι αρκετό, ή απαιτείται απόσταση 4,50 μέτρων;), ως και
προς τα μέτρα προφύλαξης (η μάσκα, τα γάντια είναι απαραίτητα ή όχι;, κλπ). Η
σύγχυση είναι απαραίτητη για την απόλυτη υπακοή και συμμόρφωση.
Η επιδίωξη της καλλιέργειας του φόβου ενίοτε είναι
προκλητικά προφανής έως χονδροκομμένη. Συχνά, για να αυξηθεί η
αποτελεσματικότητα στην καλλιέργεια φόβου, προβάλλεται από τα ΜΜΕ και κάποιο
κόντρα-επιχείρημα («όχι πανικούς, κοιτάξτε πόσες χιλιάδες είναι οι νεκροί και
από την κοινή γρίπη»), με σκοπό, να ενδυθούν τον μανδύα της αντικειμενικής πλουραλιστικής
ενημέρωσης, με τον οποίο γίνονται πιο αξιόπιστοι προπαγανδιστές.
Δεν μπορώ να φανταστώ το αποτύπωμα που θα αφήσει στη
συλλογική μας συμπεριφορά η ενεργητική αποφυγή του άλλου, κι ακόμα χειρότερα η
επιδεικτική αποφυγή της όποιας γειτνίασης μαζί του. Ο ενσυνείδητος και
συναινετικός εγκλεισμός μας στην απόλυτα ιδιωτική σφαίρα της οικογένειας, με
την ακύρωση του όποιου δημόσιου χώρου (πάρκα, καφέ, γήπεδα, …), δεν είναι παρά
η εξώθηση στα άκρα τάσεων που είναι ήδη πολύ διαδεδομένες στις προηγμένες καπιταλιστικά
κοινωνίες.
Φοβάμαι, φοβάσαι, φοβόμαστε, … Η ασθένεια είναι γύρω μας,
είναι πανδημία και δεν ξέρουμε πότε θα ξεμπερδέψουμε. Η απειλή της ασφυξίας από
μια πνευμονία, χωρίς τον αναπνευστήρα που θα βοηθούσε, τρελαίνει όλους μας. Οι
ειδικοί επιστήμονες που θα μας ενημέρωναν αντικειμενικά, έχουν, όπως συμβαίνει
πάντα, επιλεγεί από μία λίστα ομοίων τους, μειώνοντας την όποια πιθανότητα
πολυφωνίας. Οι πολιτικοί που θα μπορούσαν να μας εμπνεύσουν εμπιστοσύνη για την
αποτελεσματικότητά τους, μέχρι χθες έκλειναν τα νοσοκομεία μας και απολύανε
τους γιατρούς μας. Από τα πειράματα του Παβλόφ και την εφαρμογή των χειριστικών
πρακτικών των κοινωνικών επιστημών, από την μεμονωμένη επιχείρηση μέχρι ολόκληρη
την κοινωνία, η κοινωνική μηχανική ζει
και βασιλεύει, υπηρετώντας την εξουσία και τους ισχυρούς. Ας αντισταθούμε, ας
αποκρούσουμε το σκοτείνιασμα του μυαλού μας από το φόβο,
παραμένοντας ψύχραιμοι, σκεπτόμενοι και άνθρωποι, έστω και «σε παύση». Γιατί ο
άνθρωπος είναι κοινωνικό ζώο, δεν του ταιριάζει η ιδιώτευση κι η απομόνωση,
όπου μας οδηγεί η Covid-19
και το social distancing.
Σχόλια