Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

"Επαγγελματικός προσανατολισμός"



Ελάχιστοι από εμάς θα κρατήσουν το ίδιο επάγγελμα μια ζωή. Δεν προσδιοριζόμαστε πια από «τη δουλειά μας». Στην εποχή του υλισμού, της ανεργίας, της παγκοσμιοποίησης και της μοναχικότητας, δεν είμαστε πια σίγουροι για το... ποιοι είμαστε. Η εμπειρία της μεσαίας τάξης ήταν ανέκαθεν η εξής: Ο άνθρωπος έχει την επαγγελματική του ταυτότητα. Είμαστε αυτό που κάνουμε. Επιλέγουμε επαγγέλματα που ταιριάζουν στον χαρακτήρα μας και στη συνέχεια αυτά διαμορφώνουν τον χαρακτήρα μας.Οι σχολαστικοί άνθρωποι γίνονται λογιστές και μετά η λογιστική τους κάνει ακόμη πιο σχολαστικούς. Ειδικά οι άνδρες πάντα καθορίζονταν εν μέρει μέσα από τη δουλειά τους.
Αλλά αυτή η εποχή τελειώνει. Με την οικονομική κρίση και την τεχνολογική αλλαγή (τα ρομπότ καταλαμβάνουν τον πλανήτη), μειώνεται συνεχώς ο αριθμός όσων έχουν μια ικανοποιητική δουλειά ή μένουν στο ίδιο επάγγελμα για πάντα. Ο άνθρωπος σταματά να είναι η δουλειά του. Κι αυτό τον υποχρεώνει να βρει νέα ταυτότητα.

Έχω περάσει πολλά χρόνια κάνοντας ερασιτεχνικές έρευνες πάνω στην επαγγελματική ταυτότητα. Ένας δικηγόρος μου παρουσίασε ως απόσταγμα τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του επαγγέλματός του: «Πρέπει να συνταχθείς με όποια πλευρά της υπόθεσης σε προσλαμβάνει, οπότε πρέπει να είσαι ανήθικος. Και πρέπει να είσαι επίσης πειστικός. Είναι το προφίλ του ψυχοπαθή».
Ένας πρώην δημοσιογράφος που πέρασε στις τραπεζικές επενδύσεις μου έδωσε τη δική του άποψη για τους τραπεζίτες: «Άνθρωποι που τους ενδιαφέρει το χρήμα, συνήθως γιατί μεγάλωσαν με την έλλειψή του».
Οι πολιτικοί απαξιώνονται, αλλά από τη δική μου εμπειρία κρίνω ότι τείνουν να είναι φιλικοί και κοινωνικοί. Όταν κάποτε έπεσα τυχαία σε ένα δωμάτιο γεμάτο αριστερούς πολιτικούς από όλο τον κόσμο, πρόσεξα κάτι άλλο: Σχεδόν όλοι έδειχναν καλά. Είναι οι άνθρωποι που έχουν αρκετή αυτοπεποίθηση ώστε να μπαίνουν σε defacto διαγωνισμούς δημοτικότητας και να βλέπουν τα πρόσωπά τους μεγεθυσμένα σε πόστερ.
Οι επαγγελματικές ταυτότητες αλλάζουν με τον χρόνο. Όταν μπήκα στη δημοσιογραφία πριν από 20 χρόνια, ήταν μεθυστικό επάγγελμα. Μετά ήρθε το ίντερνετ και απαιτούσε σχεδόν ασταμάτητο γράψιμο με μειωμένο μισθό. Σήμερα οι δημοσιογράφοι είναι μάλλον εργάτες και όλο και περισσότερο γυναίκες (ο ταχύτερος τρόπος για να κυριαρχηθεί από γυναίκες ένα επάγγελμα είναι η μείωση των μισθών).
Το ακαδημαϊκό έργο κάποτε προσέλκυε ανθρώπους που τους άρεσαν οι ιδέες. Αλλά με τη διολίσθηση της «καθολικής θεωρίας» και την πίεση για δημοσίευση ατελείωτων όγκων συγγραμμάτων, οι ακαδημαϊκοί σήμερα τείνουν να είναι σκληρά εργαζόμενοι τύποι, αποφασισμένοι να αφιερώσουν τη ζωή τους σε μικροσκοπικές ιδιαιτερότητες (στην ολλανδική αργκό, αυτοί οι τύποι χαρακτηρίζονται «λάτρες μυρμηγκιών», που έχουν εμμονή με μικροσκοπικά πράγματα).
Κάποια άλλα επαγγέλματα τα καταστρέφει η τεχνολογία. Όταν ένας βιβλιοπώλης με ρώτησε να του αναφέρω το αγαπημένο μου βιβλιοπωλείο απάντησα ανοήτως «η Amazon» και εκείνος απάντησε με μια κραυγή: γι 'αυτό η δημοσιογραφία αντικαθίσταται από τις δημόσιες σχέσεις.
Τα θύματα αυτών των αλλαγών χάνουν τις επαγγελματικές τους ταυτότητες. Αυτό συμβαίνει στους περισσότερους διαφημιστές, για παράδειγμα, γύρω στην ηλικία των 40. Στις συγκεκριμένες περιπτώσεις, η ιστορία που έχει ο καθένας για το ποιος είναι ξαφνικά καταρρέει. Αυτός είναι ένας λόγος που οι άνεργοι τείνουν να είναι δυστυχισμένοι. Οποιαδήποτε ξαφνική αλλαγή στο εργασιακό στάτους φέρνει σύγχυση και στην οικογένεια και στους φίλους.
Εμείς στη μεσαία τάξη ζούμε απλώς ό,τι έζησε η εργατική τάξη από τη δεκαετία του 1970. Οι μεταλλωρύχοι και οι εργάτες στα εργοστάσια είχαν σκληρές, δυσάρεστες δουλειές, αλλά εκείνες οι δουλειές προσέδιδαν ταυτότητα, εν μέρει επειδή ακριβώς ήταν σκληρές. Σήμερα οι περισσότερες δουλειές της εργαζόμενης τάξης περιλαμβάνουν την παροχή υπηρεσιών: σερβιτόροι, ταξιτζήδες, φύλαξη παιδιών ή ηλικιωμένων. Αλλά είναι δύσκολο να χτίσεις μια ταυτότητα από την παροχή υπηρεσιών.

Το χάσμα των τάξεων ξεχωρίζει τους ανθρώπους που επιλέγουν τη δουλειά τους από εκείνους που δεν την επιλέγουν. Οι σημερινοί νέοι κατά κανόνα δεν την επιλέγουν. Αν έχουν δουλειά, είναι συχνά στην παροχή υπηρεσιών. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αυτοκαθοριστούν χωρίς το πλεονέκτημα της επαγγελματικής ταυτότητας.
Αρκετοί το κάνουν μέσω της κατανάλωσης: Είσαι ο Mac σου ή ο αγαπημένος σου καφές. Τα socialmedia προσφέρουν άλλες στρατηγικές. Στο Twitter, έχεις 160 χαρακτήρες για να γράψεις τη βιογραφία σου - στην ουσία να δηλώσεις την ταυτότητά σου. Οι νεότεροι άνθρωποι συχνά αναφέρουν απλώς την αγαπημένη τους ομάδα ή μάρκα ή χρησιμοποιούν κάποιο εξυπνακίστικο tag.
Για πολλούς ανθρώπους, ο λογαριασμός τους στο Twitter ή η σελίδα τους στο Facebook είναι η ταυτότητά τους. Είναι ο χώρος όπου παρουσιάζουν τον εαυτό τους στον κόσμο. Αυτές οι ιστοσελίδες έχουν απογειωθεί, επειδή οι άλλες ταυτότητές μας έχουν αποδυναμωθεί - ή όπως το θέτει ο κοινωνιολόγος ZygmuntBauman έχουν γίνει πιο ρευστές.
Οι άνθρωποι κάποτε καθορίζονταν μέσα από τη δουλειά, τη θρησκεία, την πατρίδα και την οικογένειά τους. Όμως στους σημερινούς υλιστικούς, άνεργους, παγκοσμιοποιημένους καιρούς, όπου όλο και περισσότεροι από εμάς ζουν μόνοι, δεν είμαστε πια σίγουροι για το ποιοι είμαστε.



(Αρθρο με τίτλο «Σε κρίση ταυτότητας η μεσαία τάξη», στους Financial Times, του Simon Kuper, από το Euro2day, http://www.euro2day.gr/ftcom_gr/article-ft-gr/1154101/se-krish-taftothtas-h-evropaikh-mesaia-taxh.html)


Απλές διαπιστώσεις, από μια καλή πέννα, για να μαθαίνουν και οι “πτωχοί” –βλ.η παγκόσμια ελίτ, στην οποία απευθύνεται η συγκεκριμένη εφημερίδα- το πως αλλάζουν οι άνθρωποι. Πληροφοριακό καθαρά άρθρο, χωρίς καμία αξιολογική κρίση, για το πόσο πιο δυστυχισμένοι έγιναν οι άνθρωποι από την ενλόγω κρίση ταυτότητας. Πρόκειται για έντιμη μεταφορά, ωστόσο, των ευρημάτων έγκυρων κοινωνιολογικών μελετών.
Είναι παραπλανητικός, ωστόσο, ο τίτλος του άρθρου μιλώντας μόνο περί μεσαίας τάξης, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τις παραπάνω μελέτες,  τα ίδια ισχύουν και στους βιομηχανικούς εργάτες. Πολύ περισσότερο που ο τυπικός βιομηχανικός εργάτης στις ΗΠΑ, πιστός στο αμερικανικό πνεύμα, όταν ρωτιέται σε ποιά τάξη ανήκει -και για να  διαφοροποιηθεί από τους "τεμπέληδες" άνεργους του έγχρωμου ή ισπανόφωνου προλεταριάτου- απαντά αυθόρμητα στην μεσαία τάξη. Το άρθρο αναφέρεται, μόνο, στους εργαζόμενους του τομέα των υπηρεσιών, σημειώνοντας «ψιλο-αυθαίρετα»  ότι "...είναι δύσκολο να χτίσεις μια ταυτότητα από την παροχή υπηρεσιών".
Καθόλου αθώα, επίσης, η χρήση σ’όλο το άρθρο του όρου "οι άνθρωποι" γενικά, την στιγμή που αναφέρεται αποκλειστικά στον κόσμο της εργασίας. 
Προσωπικά, εντυπωσιάστηκα, ωστόσο, από την διαπίστωση ότι οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης (Twitter-Facebook) "…έχουν απογειωθεί, επειδή οι άλλες ταυτότητές μας έχουν αποδυναμωθεί" επειδή οι εργαζόμενοι μέσα απ’αυτές επιδιώκουν "...να αυτοκαθοριστούν, χωρίς το πλεονέκτημα της επαγγελματικής ταυτότητας".
Γενικά, επίσης, δεν μπορεί να μη σταθεί κανείς στην προσοχή που δίνουν οι καπιταλιστές στις ψυχολογικές επιπτώσεις που επέφεραν στους εργαζομένους οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης, οι αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας και η ραγδαία εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην βιομηχανική εργασία. Ενδεικτικά, ο πιο αναγνωρισμένος, ίσως, κοινωνιολόγος των ΗΠΑ πάνω σε θέματα εργασίας, Richard Sennett, στο μεταφρασμένο στα ελληνικά βιβλίο του "Ο ελαστικοποιημένος άνθρωπος,  σελ.91", δηλώνει ότι τον καλούσαν και πήγαινε για πολλά χρόνια στο Νταβός να παρουσιάζει τις έρευνες του. 




 

Σχόλια

Ο χρήστης Κλεό είπε…
Σ' ευχαριστούμε Γιάννη για την ενδιαφέρουσα μεταφορά (που να βρούμε εδώ πάνω τους Financial?)
Κλεό

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Μπαλόνια πάρτυ αξίας $1 εκατ.

  Για πρώτη φορά μεταφράζω δημοσίευση ενός ατόμου που παρακολουθώ κι εκτιμώ αφάνταστα, της Caitlin Johnstone , για ένα θέμα που το έπαιξαν πρόσφατα τα μίντια ακατάπαυστα. Πρόκειται για τα τρία υποτιθέμενα κατασκοπευτικά μπαλόνια/αερόστατα της Κίνας που κατέρριψαν με πυραύλους αέρος-αέρος οι ΗΠΑ. Αποφάσισα να το κάνω γιατί με την αδιάσειστη τεκμηρίωση που δίνουν οι παραπομπές-υπερσυνδέσεις της Caitlin , αποκαλύπτεται όλη η απάτη και την ίδια στιγμή αποτυπώνεται μια ακόμη κλασική περίπτωση   αμερικάνικης προπαγάνδας. Ως case study της προπαγάνδας των ΗΠΑ μου προκάλεσε το ενδιαφέρον, στα πλαίσια του τρίπτυχου που με στοίχειωσε τα τελευταία χρόνια «Προπαγάνδα - Φόβος - Έλεγχος του Νου» ή κοινωνικός έλεγχος.  Κι όλα αυτά σε μια περίοδο, που             - γινόταν ένα άνοιγμα φιλίας προς την Κίνα με την προγραμματισμένη επίσκεψη του υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ στην Κίνα (η οποία τελικά ακυρώθηκε) -           συνέβη ένα από τα σοβαρότερα περιβαλλοντικά ατυχήματα στο Οχάιο με τον εκτρο

Η Αμερικανική ηγεμονία και οι κίνδυνοί της: η άποψη της Κίνας

Οταν οι Κινέζοι αποφασίζουν να ανοίξουν το στόμα τους, το κάνουν με 9 σελίδες κείμενο και δίνουν τροφή (πιό επίσημη πηγή από το Υπουργείο Εξωτερικών της δεύτερης  παγκόσμιας υπερδύναμης δεν υπάρχει!) σε κάθε πικραμένο τριτοκοσμικό που φοβάται να τα βάλει με τις ΗΠΑ. Στο επίσημο αυτό κείμενο που δόθηκε στην δημοσιότητα μέσα σε 'πολεμικό' κλίμα (κατάρριψη του μετεωρολογικού μπαλονιού, συνεχείς προκλήσεις στα στενά της Ταιβάν, η "φιλία" των κινέζων με τους επιτιθέμενους στην Ουκρανία Ρώσους, ...) παρατίθεντα ιστορικά και λοιπά πολύ συγκεκριμένα στοιχεία - συχνά αντλημένα από αμερικάνικες πηγές- για  - την πολιτική ηγεμονία: πραξικοπήματα ανά τον κόσμο, δόγμα Μονρόε στην λατινική Αμερική, πορτοκαλί-και κόκκινες και λοιπές έγχρωμες "επαναστάσεις" στην Ευρασία, αραβική άνοιξη στην Αφρική, κλπ,  - την στρατιωτική ηγεμονία: με αριθμούς οι εκατοντάδες πόλεμοι ανά τον κόσμο που κήρυξαν οι ΗΠΑ με τις χιλιάδες θύματα, οι στρατιωτικές βάσεις ανά την υφήλίο, κλπ, - την ο

Η ζωή μετά (...τον πόλεμο στην Ουκρανία)

 Εν είδει διαλόγου, για το πώς προβλέπεται ο κόσμος μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, δύο αναλύσεις: αυτή του πολλά βαρύ ευρωπαικού Carnegie και ως αντίλογος μια ανάλυση από το southfront.org After Russia's War Against Ukraine: What Kind of World Order?   https://carnegieeurope.eu/2023/02/28/after-russia-s-war-against-ukraine-what-kind-of-world-order-pub-89130 There is a growing perception that the liberal world order is coming to an end. While the current multilateral system may be weakened by the return of geopolitics, economic interdependence and transnational ties will prevent a complete lapse into anarchy. The Russian war against Ukraine and the growing U.S.-China rivalry will have a profound effect on the future of the world’s political organization. The West’s hope for an international system based on democracy, rule of law, and multilateral cooperation—which had already lost plausibility in recent years—now looks wholly unrealistic. Current trends and recent strateg